به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای صبح جمعه ۲۱ اردیبهشت‌ماه به مدت یک‌ساعت و نیم از سی‌ویکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بازدید کردند. از این رو پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR  در یادداشتی به قلم آقای علیرضا مختارپور قهرودی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و معاون نشر مؤسسۀ پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی که در بازدید دیروز رهبر انقلاب حاضر بودند، به زوایای مختلف این رویداد فرهنگی پرداخته است.

بازدید حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی از سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مهم‌ترین خبر فرهنگی از آغاز سال جاری تاکنون است.

حدود ۵۰ غرفۀ ناشران بخش عمومی نمایشگاه کتاب، مورد بازدید ایشان قرار گرفت. آنچه در حدود ۱۲۰ دقیقۀ این بازدید گذشت، حاوی مطالب بسیار متنوع، جالب، خواندنی و شنیدنی و بااهمیتی است که به دلایل مختلف مجال و امکان روایت تمام جزئیات آن فعلاً مقدور نیست.

تصاویر و روایت‌های برخی حاضران، غرفه‌داران و مسئولین بخش‌های مختلف از این دیدار، هر یک بخشی از روایت کامل را تشکیل می‌دهد اما حتی ترکیب و تجمیع همۀ این متفرقات نمی‌تواند روایت دقیق و جامعی که حاوی هدف اصلی این بازدید و نتایج مورد نظر آن باشد را ارائه دهد.

راوی این سطور با ملاحظۀ نکات فوق صرفاً به چند نکتۀ کلی و البته اساسی از دیدار رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه کتاب اشاره می‌کند؛ به این امید که آنان که نقشی در ساماندهی و بهبود امور تولید و نشر کتاب در جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارند و نیز ناشران و نویسندگان و مترجمان را مفید واقع شود. ان‌شاءالله

۱)

همچون تمامی دیدارهای قبلی از نمایشگاه کتاب و نیز دیدارهای مختلف و متعدد با نویسندگان و مترجمان و اهالی قلم و نشر و فرهنگ، آنچه بیش از هر موضوعی معلوم و مشخص بود آشنایی گسترده و عمیق ایشان با دنیای کتاب بود. از یادآوری خاطرات مطالعۀ کتاب‌های خاص در دهه‌های گذشته تا بازگویی بخشی از نکات انتقادی مطرح‌شده با مترجمان، همچنین آشنایی با ناشران قدیمی و پیشکسوت؛ به این‌همه معلومات اضافه کنید بخشی از تذکره و شناخت از سوابق و خاندان برخی نویسندگان و علما که در ضمن مواجهه با کتابی یا نامی از آن درگذشتگان خطاب به مسئولین غرفه‌ها یا مسئولین و همراهان ارائه شد.

در این بازدید و در بازدیدهای نمایشگاه‌های کتاب قبلی نیز بارها این اتفاق تکرار شد که برخی از مسئولین و همراهان و حتی ناشران و غرفه‌داران از عهدۀ پاسخ به برخی پرسش‌های مربوط به کتاب یا نویسنده و مترجم و نیز امور هنری و فنی کتاب برنیامدند که ذکر نمونه‌های آن فرصتی دیگر می‌طلبد.

۲)

آنچه در نکتۀ اول ذکر شد عمدتاً مربوط به اطلاعات کتاب‌شناسی است. امروزه در علوم و رشته‌های مختلف بسیار، کارشناسانی وجود دارند که دربارۀ موضوعات مختلف به‌عنوان مثال «عرصۀ کتاب» دارای اطلاعات گسترده‌اند اما خود، اغلب آن کتب را نخوانده‌اند. همچنان‌که بسیاری از ناشران و کتابداران و متصدیان عرصۀ فرهنگی، خود حتی اگر از فن کتاب‌شناسی برخوردار باشند لزوماً کتب مورد اشاره در مباحث مختلف را مطالعه نکرده‌اند.

اما دربارۀ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همۀ اهالی فرهنگ تصریح و تصدیق می‌کنند که ایشان یک کتاب‌خوان حرفه‌ای و عمیق و با حافظۀ فوق‌العاده در به خاطر سپردن موضوع، محتوا و دیگر مسائل مربوط به کتاب می‌باشند. رهبر انقلاب در همین دیدارِ جمعه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ در بازدید از برخی غرفه‌ها به مطالعۀ برخی کتاب‌ها با ذکر سال مطالعه اشاره کردند؛ جالب اینکه عمر این کتاب‌ها و زمان مطالعۀ این کتاب‌ها توسط ایشان گاه نزدیک به دو برابر سن غرفه‌دارانی بود که این کتاب‌ها را در نمایشگاه به ایشان ارائه می‌دادند!

افراد متعددی هستند که اهل مطالعۀ کتاب در یک یا چند حوزه می‌باشند اما افرادی که کتاب‌های حوزه‌های بسیار متعدد و متنوع از معارف دینی، فقه، کلام و فلسفه گرفته تا ادبیات کهن و معاصر و ادبیات جهان تا علوم انسانی و تاریخ و شعر و سیاست و حتی کتاب‌هایی که برای کودکان و نوجوانان تألیف می‌شود و ... و ... را مورد مطالعه قرار داده و نیز نسبت به آن کتب، دارای نظر علمی و گاه انتقادی با دلایل باشند، بسیار کم است.

اگر محققی فقط دیدگاه‌ها و اظهارنظرهای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در حوزۀ کتاب را که تاکنون در مجالس و محافل عمومی مطرح یا منتشر شده -که حجم آن در این موضوع بسیار بسیار کمتر از نظرات منتشرنشدۀ ایشان است- جمع‌آوری کند، خواهد دید از نظر گسترۀ موضوعی و عمق مطالعه و وجهۀ نظر انتقادی و تحلیلی نسبت به کتاب‌ها، چه گستره و عمقی در مطالعات ایشان از نظر کمی و کیفی وجود دارد.

۳)

نکتۀ مهم دیگر در بررسی و تحلیل بیانات ایشان در دیدار از نمایشگاه‌های کتابِ تمامی سال‌های قبلی و سال جاری آن است که به اقتضای بازدید و گاه سطح غرفه‌داران، طبیعتاً نظرات معظم‌له به‌صورت مشروح و کامل در بازدیدی کوتاه از هر غرفه با وجود کتاب‌های متعدد بیان نمی‌شود و لذا استناد به یک عبارت کوتاه در این بازدیدها برای اطلاع از نظر جامع ایشان دربارۀ کتاب یا کتاب‌های مورد بازید کافی نیست اما در همین عبارات کوتاه و مختصر، در بسیاری از موارد اشارات مهم از نظر محتوایی یا فنی یا حاشیه‌ای نسبت به محتوای یک کتاب یا نویسنده یا سطح کیفی کاغذ و چاپ، و حتی قطع و قیمت بیان شده است.

چند نمونه از این‌گونه اشارات در بازدید از سی و یکمین نمایشگاه کتاب:

الف) سؤال از مخاطب داشتن کتاب یا کتاب‌هایی خاص

ب) اعلام نظر دربارۀ سنگین بودن کاغذ مصرف‌شده در کتابی خاص که امکان حمل یا مطالعۀ آن را دشوار می‌سازد

ج) گران بودن کتب و توصیه به حل مسئلۀ کاغذ

د) درصد ترجمه و تألیف در فعالیت برخی ناشران

ه) اشاره به فعالیت‌های اخیر یک نویسنده و محقق در آثار یک فیلسوف غربی

و) تصحیح توضیح یک ناشر دربارۀ سخنی از یک رئیس‌جمهور غربی

ز) اشاره به ترجمه‌های قدیمی از متون مربوط به ادیان

۴)

از دیگر نکات مهم و قابل توجه در بازدید اخیر، پرسش از برخی غرفه‌های مربوط به جریان متعهد نشر بود که به ایشان توضیح داده شد این غرفه‌ها در راهروهای دورتر از محدودۀ مورد بازدید، قرار گرفته‌اند. اما این عدم حضور در محدودۀ بازدید، مانع از تأکید و توصیۀ رهبر معظم انقلاب اسلامی به لزوم تقویت و حمایت از این جریان مؤمن انقلابی نشر نمی‌شود. همین تأکید در سخنان ایشان در جمع محدود برخی مدیران ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان بازدید به‌صورتی مؤکد تکرار می‌شود.

۵)

پس از پایان بازدید غرفه‌ها، همانند سال‌های دیگر، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دقایقی چند در جمع محدود و معدودی متشکل از وزیر و معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و برخی مدیران ارشد نمایشگاه کتاب و مصلای تهران و چند تن از مسئولان ارشد دفتر مقام معظم رهبری به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود دربارۀ نمایشگاه و وضع کتاب و نشر پرداخته و توصیه‌ها و دستورات اکید در برخی موضوعات مرتبط را به مسئولین مربوطه بیان می‌کنند.

از آنجا که این توصیه‌ها و دستورات مستقیماً برای اجرا به مسئولین مربوطه بیان شده، از انتشار آن در این گزارش می‌گذرم و تنها به بیان سرفصل‌های مهم این بیانات بسنده می‌شود.

بیانات معظم‌له عمدتاً شامل چهار حوزه بود:

اول:

وضع فعلی نشر کتاب که شامل اشاراتی به برخی نواقص موجود و لزوم ایفای نقش قوی‌تر هدایتی و نظارتی به منظور بهبود نشر کتاب از نظر کمیت و کیفیت و همچنین قابلیت بسیاری از ناشران، نویسندگان و مترجمان جوان‌تر در هماهنگی با اهداف و سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی است.

دوم:

لزوم حمایت از جریان مؤمن  و انقلابی و متعهد فعّال در عرصۀ نشر کتاب

سوم:

تأکید بر اهمیت نقش کتاب و ماندگاری کتاب علی‌رغم گسترش رسانه‌های جدید

چهارم:

اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی در همۀ سطوح خصوصاً کودکان و نوجوانان

۶)

اما آنچه از مجموع این بازدید برای گروه‌ها و اقشار مختلف قابل نتیجه‌گیری است:

۶-۱-  برای عموم مردم: توجه و توصیه به کتاب و کتاب‌خوانی

۶-۲-  برای مؤلفان و مترجمان: توصیه به انتخاب کتاب‌های مفید و هدایت‌کننده برای تألیف و ترجمه

۶-۳-  برای ناشران: دلگرمی از توجه رهبر معظم انقلاب به عرصۀ کتاب و نیز توصیه به دقت در ارتقای سطح کمّی و کیفی کتب منتشره و همچنین رعایت وضع مخاطب از نظر گرانی کتاب‌ها

۶-۴-  برای جریان متعهد نشر انقلاب اسلامی: دلگرمی و لزوم همت و تلاش بیشتر

۶-۵-  برای رسانه‌ها و فعالان عرصۀ فرهنگی: تبلیغ و ترویج کتب مفید و هدایت‌کننده

۶-۶-  و برای مسئولان و مدیران فرهنگی:

الف) لزوم تلاش برای حفظ و صیانت از اصول و معارف دینی و انقلابی و اخلاقی در انتشار کتاب

ب) حل مشکلات عرصۀ نشر از نظر کاغذ، چاپ و کیفیت انتشار

ج) حمایت از جریان مؤمن و انقلابی در عرصۀ کتاب

و امید که سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب در سال ۱۳۹۸ نمایشگر نشانه‌های روشن از تحقق این توصیه‌ها و تأکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی باشد.

ان‌شاءالله